Rozwój cywilizacji i związane z nim ograniczenie czynności ruchowych wśród milionów ludzi spowodował w ciągu ostatniego wieku gwałtowny wzrost dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa. Zbyt wiele godzin spędzonych w pozycji siedzącej przed komputerem, za kierownicą samochodu czy przed telewizorem powoduje, że nasz układ mięśniowo-stawowy jest coraz słabszy. Do tego pozycja siedząca jest najczęściej pozycją bierną a nie czynną, co powoduje stałe przeciążanie kręgosłupa ponad jego fizjologiczną wytrzymałość. Kolejnym czynnikiem zwiększającym ryzyko przeciążenia jest długotrwała pozycja stojąca oraz nieprawidłowe podnoszenie nie zawsze ciężkich przedmiotów.
Rehabilitacja w Domu Lekarskim
Dolegliwości bólowe w dolnej części kręgosłupa lub zlokalizowane w okolicy biodra, uda czy kolana nie zawsze są łatwe do zdiagnozowania. W trakcie wizyty fizjoterapeuta zbiera informacje, które pozwolą określić czy wzorzec bólu pasuje do typowego zachowania się bólu związanego z kręgosłupem. Ważnym elementem w czasie spotkania jest wykluczenie poważnych chorób i uszkodzeń, które mogą wymagać interwencji ortopedycznej, a nie dalszej rehabilitacji.
Najważniejsze jest zaplanowanie terapii dostosowanej do przyczyny bólu i stadium choroby. Wyróżnić można:
- stadium ostre,
- stadium podostre oraz
- stadium przewlekłe.
W fazie ostrej nie tylko farmakoterapia czy odpoczynek w pozycji leżącej może przynieść ulgę, ale również odpowiednio dobrane ćwiczenia czy też techniki mobilizacji stawów. W Domu Lekarskim nie stosujemy masażu i zabiegów fizykalnych, jako metod rehabilitacji, ponieważ chcemy aby terapia przez nas stosowana była przyczynowo – skutkowa a nie tylko objawowa. W czasie pierwszego spotkania fizjoterapeuta oceni zakresy ruchu w kręgosłupie i stawach biodrowych, sprawdzi napięcie najważniejszych grup mięśniowych, zbada czucie.
W fazie przewlekłej postępowanie jest uzależnione od tego czy mamy do czynienia z przeciążeniem mięśni, czy też zmianami strukturalnymi w obrębie dysku czy stawów międzykręgowych.
W czasie rehabilitacji stosujemy:
- mobilizacje stawów
- mobilizacje powięzi
- stretching
- detonizację najbardziej napiętych grup mięśniowych ( mięśnie kulszowo – goleniowe, m. biodrowo-lędźwiowy, m. prostownik grzbietu)
- neuromobilizacje
- naukę napinania mięśni lokalnych i stabilizacji kręgosłupa
- naukę prawidłowej postawy w czasie siedzenia
- kinesiotaping
- terapię manualną wg standardów Międzynarodowej Federacji TM
- zasady profilaktyki
W przypadku stwierdzenia objawów ze strony układu nerwowego tj. radikulopatia, osłabienie odruchów, zaburzenie czucia, osłabienie siły mięśni wskaźnikowych to nimi musimy się zająć w pierwszej kolejności. Rolą fizjoterapeuty będzie uwolnienie, odbarczenie, poprawa mobilności struktur nerwowych.
Jeżeli przyczyna dolegliwości bólowych jest staw międzykręgowy, który może być zablokowany zarówno w kierunku zgięcia, wyprostu czy rotacji a najczęściej w kombinacji tych trzech ruchów to najlepszym rozwiązaniem będzie odblokowanie tego stawu. Ból w stawie może też wynikać z długotrwałego dysfunkcyjnego ustawienia kręgosłupa. Naszym zadaniem będzie ocena biomechaniczna kręgosłupa i nauka prawidłowej pozycji siedzącej, stojącej oraz ergonomia pracy w czasie wykonywania różnych czynności dnia codziennego. Pokazanie i wyuczenia pacjenta jak aktywować mięśnie lokalne a nie globalne jest często najważniejszym elementem terapii. W dalszej kolejności poprawienie wytrzymałości tych mięśni i wyrobienie prawidłowego wzorca ruchowego odgrywać będzie ważną rolę w procesie leczenia jak i zapobiegania kolejnym nawrotom.
Skuteczność terapii możemy ocenić na podstawie: zmniejszenia bólu, zwiększenia ruchomości kręgosłupa, czasu powrotu do pracy, ilości nawrotów dolegliwości. Nie ma jednej skutecznej metody rehabilitacji, dlatego dobry specjalista potrafi z gamy różnych środków wybrać te, które będą najlepsze dla danego pacjenta.
Jeżeli stwierdzimy u pacjenta problem z zaburzeniem równowagi mięśniowej to do terapii należy dołączyć program ćwiczeń rozciągających. Należy jednak pamiętać, że ćwiczenie te powinny być bezbolesne i dostosowane do wieku i możliwości pacjenta. Rozciąganie mięśni powinno trwać zdecydowanie dłużej niż 15 czy 30 sekund. Pozycja w czasie stretchingu nie może powodować dodatkowych napięć mięśniowych.
Kinesiotaping jest metodą rehabilitacji coraz powszechniej stosowan
ą jako wspomaganie procesu leczenia. Dotyczy to również bólów kręgosłupa. Ból powoduje zwiększone napięcie mięśniowe a napięty nadmiernie mięsień lub powięź może powodować ból. Jest to metoda terapeutyczna polegająca na oklejaniu wybranych mięśni plastrami o specjalnej strukturze. Została opracowana i spopularyzowana na początku lat osiemdziesiątych przez Japończyka dr Kenzo Kase. Wykorzystuje się w niej specjalnie wytworzony plaster o elastyczności 130-140% (nie ogranicza ruchów), rozciągający się tylko na długość, o ciężarze i grubości zbliżonych do parametrów skóry, niezawierający leku, odporny na działanie wody, umożliwiający przepływ powietrza.
Na zakończenie sesji rehabilitacyjnej pacjenci dostają dokładny plan ćwiczeń, który możliwy jest do wykonania zarówno w domu, jak i w pracy. Systematyczne i dokładne wykonywanie ćwiczeń jest podstawowym elementem skutecznej terapii. Zaleca się również spanie na odpowiednim materacu, dźwiganie w prawidłowy sposób, odpowiednie przygotowanie miejsca pracy.
Profilaktyka
NOSZENIE
• Nosić ciężar tak blisko środka ciężkości jak to jest możliwe
SIEDZENIE
• Płaszczyzna podparcia utworzona jest z obu guzów kulszowych
• Zwiększona kifoza powstaje przez: zbyt niskie siedzenie, siedzenie z wyprostowanymi nogami, zbyt miękkie siedzenie, uda wyżej niż pośladki
Prawidłowa z lewej i nieprawidłowa z prawej pozycja siedząca
PODNOSZENIE
• Podnoszenie na nogach zgiętych a nie na wyprostowanych
• Podnoszenie ciężaru tak blisko ciała jak to możliwe
• Dla problemów dyskowych pozycja w półzgięcia jest gorsza niż pełne zgięcie
Prawidłowe i nieprawidłowe podnoszenie
PCHANIE
• Przy ciągnięciu powstaje skłonność do zgięcia w odcinku lędźwiowym, co zwiększa ciśnie wewnątrzdyskowe
• Pchaj nogami do tyłu
LEŻENIE
• Leżenie na plecach ze zgiętymi biodrami i kolanami
• Leżenie na boku ze zgiętą nogą na górze
