Pediatria – bardzo potrzebna i istotna specjalizacja medycyny. O jej aspektach i leczeniu dzieci opowiada dr n. med. Magdalena Bartnik, pediatra Domu Lekarskiego.
Pediatria, na czym polega trudność wykonywania tego zawodu?
– Myślę, że nie ma recepty na wykonywanie tego zawodu. Dzieci są wyjątkową grupą pacjentów, w przypadku których lekarz musi wykazać się podwójną dozą cierpliwości oraz opanowania. Mały pacjent potrzebuje więcej czasu, by oswoić się z nowym otoczeniem, pozwolić się poznać, zaufać i pozytywnie nastawić do dopiero poznanej osoby. W zawodzie tym sprawdzą się ci, którzy lubią pracę z dziećmi. Osobie, która z charakteru jest bardziej otwarta i komunikatywna łatwiej będzie nawiązać kontakt z dzieckiem.
Dziecko często obawia się wizyty w gabinecie lekarza, jak podejść do małego pacjenta, by nie zniechęcić go do kolejnych wizyt? Jaka jest w tym rola rodzica?
– Najważniejsze jest, by rodzice wyjaśniali swoim dzieciom na czym polega wizyta u pediatry. Lęk bowiem często jest związany właśnie z niewiedzą, mały pacjent nie wie czego może się spodziewać będąc już w gabinecie lekarskim. Dobrze jest jak rodzic wytłumaczy mu w prostych, przystępnych dla niego słowach na czym będzie polegało badanie. Dużo mówi się o edukacji poprzez zabawę, można zatem przedstawić dziecku badanie na jednej z jego maskotek. Dodatkowo rodzice powinni unikać sformułowań „nie bój się”, bo to nie tylko nie uspokaja, ale potęguje strach. Błędem popełnianym przez rodziców jest straszenie i mówienie „za karę jak nie będziesz grzeczny pani pielęgniarka czy lekarz zrobi ci zastrzyk” itp. Na szczęście tego typu sytuacje zdarzają się coraz rzadziej, chociaż w mojej ocenie wciąż za często. Dziecko często nie potrafi opisać swoich dolegliwości, określić ich charakteru.
Często jedynym objawem jest płacz i niepokój małego pacjenta. Niezwykle ważna jest umiejętność uspokojenia dziecka, ale także niekiedy i rodzica. Jeśli mama i/lub tata są w trakcie wizyty spokojni, ich dziecko to odczuwa i wizyta u lekarza staje się dla niego przyjemniejsza, a badanie dla lekarza łatwiejsze. Jednym z ważniejszych aspektów w trakcie wizyty w gabinecie lekarskim jest… obecność rodzica. Jego wsparcie, przytulenie czy całus są elementami nieocenionym. Na koniec warto jest pochwalić dziecko, powiedzieć, że było grzeczne i dzielne, by wzmacniać w nim pozytywne zachowania.
Czy choroby wieku dziecięcego mogą mieć wpływ na dorosłe życie? Jakie są to choroby? Czy można ich uniknąć?
– Zdecydowanie tak, choroby wieku dziecięcego mają istotny wpływ na dorosłe życie. Bardzo ważne jest, by były szybko rozpoznane, tak by choroba była jak najmniej zaawansowana. Ma to istotne znaczenie na decyzję o wyborze terapii, jej skuteczność oraz ryzyko wystąpienia skutków ubocznych leczenia. Nadmienić tu należy chociażby choroby reumatologiczne, choroby endokrynologiczne czy też nowotworowe. Istotnym problemem XXI wieku są niewątpliwie nieprawidłowe nawyki żywieniowe u dzieci prowadzące do rozwoju nadwagi i otyłości. Otyłość jest problemem, który dotyczy coraz większej grupy pacjentów pediatrycznych, co istotne z roku na rok wzrasta odsetek dzieci otyłych u najmłodszych! Obok nadmiernej masy ciała nie bez znaczenia jest oczywiście także problem niedożywienia dzieci. Istotnym aspektem, o którym należy w tym miejscu wspomnieć są także choroby zakaźne m.in. odra, świnka czy krztusiec. Do jednych z poważniejszych powikłań niektórych z tych chorób należą powikłania neurologiczne takie jak zapalenie mózgu mogące mieć swoje konsekwencje w kolejnych latach życia. Grupą szczególnie zagrożoną rozwojem np. krztuśca są dzieci do 6 miesiąca życia i jednym z rzadszych ale poważnych komplikacji jest. Potencjalnie łagodna chorobą jaką jest świnka może zakończyć się u dziecka głuchotą.
Jak możemy uniknąć takich chorób?
– Szczepiąc, szczepiąc i jeszcze raz szczepiąc. Szczepienia ochronne w znacznym odsetku zmniejszają ryzyko rozwoju danych chorób, a jeśli nawet dziecko daną chorobę rozwinie, jej przebieg bywa z reguły łagodniejszy. Podstawą w medycynie, tak jak i u pacjentów dorosłych, wciąż zatem pozostaje profilaktyka, (najlepiej stosowana od najmłodszych lat).
Czy metody leczenia, podejście do pacjenta, a nawet same gabinety pediatryczne zmieniły się na przestrzeni ostatnich lat? Jak leczyło się małego pacjenta, kiedyś jak leczy się go dziś?
– Dzięki stałemu postępowi jaki dokonuje się w medycynie także i w pediatrii zwiększa się dostępność do coraz nowocześniejszych metod diagnostycznych. Coraz więcej wiadomo na temat etiologii oraz patomechanizmów powstawania niektórych chorób, a to sprawia, że leczenie staje się coraz skuteczniejsze i bardziej celowane. Widać to chociażby u dzieci z rozpoznaną chorobą nowotworową. Jeszcze niedawno, odsetek przeżycia pacjentów chorujących na najczęstszy nowotwór wieku dziecięcego jakim jest białaczka wynosił około 60-70% (w zależności od kraju), obecnie odsetek ten sięga nawet 90%. Dodatkowo, coraz dłuższe przeżycie w tej grupie pacjentów to efekt między innymi coraz skuteczniejszego leczenia onkologicznego, stosowania skutecznej profilaktyki zakażeń (w tym leki przeciwgrzybicze), ale także rozwoju transplantologii.