Choroby tarczycy dotykają coraz większą liczbę pacjentów. Niedoczynność tarczycy jest jednym z najczęstszych schorzeń – występuje u aż 22% Polaków. Przewlekłe zmęczenie, senność, lęki, sucha skóra, zwiększona masa ciała… Znasz te objawy? Dowiedz się, jak możesz sobie pomóc w niedoczynności tarczycy.
15.07.2022 r.
Niedoczynność tarczycy – co to jest?
Niedoczynność tarczycy to choroba spowodowana deficytem hormonów tarczycy (TSH, fT3, fT4), prowadzącym do spowolnienia procesów metabolicznych. Czynnikiem żywieniowym, który może powodować niedoczynność tarczycy jest niedostateczne spożycie jodu – pierwiastka niezbędnego do syntezy hormonów tarczycy.
Możemy podzielić ją na 3 rodzaje:
- niedoczynność pierwotna – spowodowana uszkodzeniem gruczołu tarczycy,
- niedoczynność wtórna – spowodowana problemami z przysadką,
- niedoczynność trzeciorzędowa – rozpoznaje się ją, kiedy brakuje hormonu regulującego pracę przysadki lub działa on nieprawidłowo.
Objawy niedoczynności tarczycy
Objawy ogólne niedoczynności tarczycy są bardzo indywidualne i zależą od przyczyny schorzenia, czasu trwania, dynamiki rozwoju i nasilenia zaburzeń wydzielania hormonów.
Do najczęstszych objawów niedoczynności tarczycy należy:
- nietolerancja zimna,
- suchość skóry i włosów,
- obrzęk dłoni, twarzy i powiek,
- łysienie i cienkie włosy,
- bladość powłok skórnych,
- zmniejszona potliwość.
- zmniejszenie koncentracji, pamięci, intelektu,
- spowolnienie myślenia i mowy,
- senność, trudności w przebudzeniu,
- brak ambicji,
- depresja, niepokój psychozy,
- zwiększenie masy ciała,
- zaparcia, wzdęcia.
Jak rozpoznać niedoczynność tarczycy?
W celu rozpoznania niedoczynności tarczycy wystarczy wykonać pomiar TSH (tyreotropiny), fT3 (trijodotyroniny) i fT4 (tyroksyny) we krwi. Podwyższony poziom TSH oraz obniżony poziom fT3 i fT4 może wskazywać na niedoczynność tarczycy. Wyniki zawsze konsultujemy z lekarzem.
Jaka dieta w niedoczynności tarczycy?
Dieta w niedoczynności tarczycy jest bardzo ważnym aspektem. Zmiana nawyków żywieniowych zdecydowanie może pomóc w tej chorobie. Zaleca się stosowanie zbilansowanej diety o wariancie śródziemnomorskim. Często słyszymy, że przy niedoczynności tarczycy trzeba wykluczyć gluten, laktozę, zrezygnować z ziemniaków i pieczywa… Jest to nieprawdą, jeżeli przy niedoczynności tarczycy występuje nietolerancja laktozy czy celiakia – oczywiście rezygnujemy z laktozy i glutenu. Jednak bardzo często pacjenci eliminują te produkty bezzasadnie. Niedoczynność tarczycy nie narzuca nam wykluczenia tych produktów, a im mniej restrykcji w diecie, tym lepiej. Podsumowując: dieta w niedoczynności tarczycy powinna być zdrową, zbilansowaną dietą, trzeba tylko pamiętać o kilku zasadach.
10 zaleceń dietetycznych w niedoczynności tarczycy
- Jeżeli masa ciała jest nieprawidłowa, warto rozpocząć dietę redukcyjną.
- W przypadku niedoboru jodu należy ograniczyć produkty goitrogenne (głównie warzywa krzyżowe: kapustę, brokuł, kalafior, brukselkę, kalarepę czy jarmuż). Można też obniżyć w nich ilość goitrogenów (związków wiążących jod, który nie może zostać wykorzystany do prawidłowej syntezy hormonów tarczycy) poprzez ich gotowanie w dużej ilości wody bez przykrycia.
- Minimum 4 godziny po przyjęciu lewotyroksyny nie zaleca się spożywania soi i produktów sojowych. Związki w niej zawarte mogą zaburzać wchłanianie leku. Soja w diecie powinna być ograniczona do maksymalnie kilku razy w tygodniu.
- Warto zwrócić szczególną uwagę na podaż jodu, selenu, wapnia i żelaza – ich ilości warto skonsultować z dietetykiem klinicznym.
- W Polsce dostępna jest sól jodowana. Zbilansowana dieta z użyciem tej soli zapewni odpowiednią ilość jodu, jednak warto zachować umiar.
- Dobrze zbilansowana dieta powinna uwzględniać: węglowodany złożone, chudy nabiał oraz mięso, tłuste ryby, źródła kwasów Omega-3, oleje roślinne, tj. np. oliwa z oliwek, warzywa i owoce.
- Warto suplementować witaminę D – najlepiej przez cały rok, zgodnie z zaleceniami lekarza lub dietetyka.
- Warto rozpocząć suplementację kwasów Omega-3, jeżeli nie spożywamy dużej ilości tłustych ryb. Ilość najlepiej skonsultować z lekarzem lub dietetykiem.
- Podaż błonnika w diecie jest bardzo ważna dla prawidłowej pracy jelit, dlatego warto spożywać produkty pełnoziarniste i dbać o odpowiednią podaż warzyw.
- Nie zapominajmy o nawodnieniu – zalecane 30 ml wody na każdy kg masy ciała.
Lewotyroksyna
Jest to substancja zawarta w lekach, które są przyjmowane przez osoby chore na niedoczynność tarczycy w celu regulacji poziomu hormonów. Lewotyroksynę zazwyczaj przyjmujemy rano, na czczo. Trzeba pamiętać, aby lek popijać wodą niegazowaną (inne napoje mogą spowodować zaburzenia wchłaniania lewotyroksyny) i zachować minimum półgodzinny odstęp od pierwszego posiłku. Po spożyciu leku warto poczekać 2-3 godziny z piciem kawy.
Podsumowując, nie taka straszna jest dieta w niedoczynności tarczycy! Warto pamiętać o szczegółowych zaleceniach i zdrowej, zbilansowanej diecie.
Masz wątpliwości, jak prawidłowo wprowadzić dietę w przypadku niedoczynności tarczycy? Skorzystaj z pomocy dietetyka klinicznego, który przeprowadzi wywiad i rozpisze indywidualny plan dietetyczny.
Artykuł powstał we współpracy z dietetykiem klinicznym, Aleksandrą Logą.
Masz więcej pytań dot. diety w niedoczynności tarczycy? Zapisz się na konsultacje dietetyczne z Aleksandrą Logą, tel. 91 469 22 82.
Bibliografia:
- Szwajkosz, Katarzyna Wawryniuk, Agnieszka Sawicka, Katarzyna Łuczyk, Robert & Tomaszewski Andrzej. (2017). Hypothyroidism being caused by chronic autoimmune inflammation of the thyroid gland. https://doi.org/10.5281/zenodo.569840
- Katarzyna Krekora-Wollny, Niedoczynność tarczycy a otyłość, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, tom 1, nr 1, 63–65).
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/jaka-dieta-w-niedoczynnosci-tarczycy-zalecenia-i-jadlospis-do-pobrania/
- Benvenga S, Bartolone L, Pappalardo MA, Russo A, Lapa D, Giorgianni G, Saraceno G, Trimarchi F. Altered intestinal absorption of L-thyroxine caused by coffee. Thyroid. 2008 Mar;18(3):293-301. doi: 10.1089/thy.2007.0222. PMID: 18341376.
- Luty J, Bryl E. Choroba Hashimoto : aspekt genetyczny i środowiskowy. Forum Medycyny Rodzinnej. 2017;11(1):1–6.
- Gierach M, Gierach J, Junik R. Insulin resistance and thyroid disorders. Endokrynol Pol. 2014;65(1):70-6. doi: 10.5603/EP.2014.0010. PMID: 24549605.