Dlaczego tak trudno zrealizować postanowienia noworoczne? Podpowiadamy, jak znaleźć w sobie motywację i co może pomóc w realizacji postanowień noworocznych.
30.12.2022 r.
Przełom końca roku ma dla ludzi szczególne znaczenie, pobudza do podsumowań, retrospekcji, wspomnień, analiz, również pomaga zdystansować się do różnych niepowodzeń i docenić sukcesy. Symbolicznie przeżywany jest jako koniec i początek. Zatem wiąże się także z nadzieją, planami i ciekawością. Perspektywa „czystej karty’ dla niektórych jest sposobem na poradzenie sobie z tym, co wydawało się być zaprzepaszczoną szansą, utratą czy szeroko rozumianym błędem i odcięciem od trudnych emocji z tym związanych. Wiele osób ma w swojej historii liczne deklaracje zmian wraz z zaczynającym się nowym rokiem, które niestety już w połowie stycznia przestawały być realizowane, a jednak jest coś charakterystycznego dla tego okresu. Nowy rok to czas, gdy większość z nas nadal próbuje z nadzieją, że tym razem będzie inaczej.
Postanowienia noworoczne a motywacja
Dlaczego trudno wytrwać w postanowieniach? Pojęciem, które powiązane jest z tematem postanowień, jest motywacja. Motywacja jest pojęciem używanym w psychologii do opisu różnych mechanizmów odpowiedzialnych za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie działania. Dotyczy zarówno zachowań skierowanych na na uzyskanie elementu niezbędnego do przeżycia, utrzymania równowagi organizmu (pokarm, woda), ale także w celu zapewnienia sobie lepszego stanu niż dotychczasowy (cele, marzenia).
Podejmowane działania przez człowieka nie są jedynie motywowane przez zewnętrzne stymulacje (nagrody, kary), ale również dlatego, że sama w sobie aktywność jest źródłem pozytywnych przeżyć. Co bardziej motywuje każdego z nas zależy od różnic indywidualnych. Dla jednych będzie czynnikiem angażującym związanym z uniknięciem kary lub uzyskaniem nagrody, dla innych nagrody zewnętrzne działają hamująco, a ich wewnętrzna potrzeba realizacji aktywności oraz aktywność sama w sobie będą czymś, co jest największym motywatorem.
Postanowienia noworoczne są związane z zewnętrznym motywem, a przez niektórych odbierane są nawet jako presja społeczna – tym samym pomijane są okoliczności życiowe jednostek, wewnętrzne pragnienia i wiele innych różnic. Odpowiadając na standardy społeczeństwa, możemy stworzyć własne cele, jednak motywacja, która została wzbudzona zewnętrznie może nie być istotnie pokrewna z wewnętrznymi potrzebami, a także nie być wystraczająco silna, by wzbudzić, ukierunkować i podtrzymać działania nastawione na cel będące pod stałą próbą przeszkód, trudności i zewnętrznych okoliczności.
Jak znaleźć motywację do realizacji postanowień noworocznych?
Na sam proces pojawienia się motywacji i chęć osiągnięcia danego postanowienia wpływa wiele czynników, ale szczególnie problematyczne wydaje się być podtrzymanie aktywności i wytrwałość w działaniu.
Paul Pintrich i Elisabeth DeGroot (1990) zaproponowali model, w którym opisują 3 komponenty motywacyjne:
- Komponent wartości – dlaczego chcę to zrobić?
- Komponent możliwości – w jakim stopniu jestem w stanie to zrobić oraz w jakim stopniu jestem w stanie to osiągnąć?
- Komponent afektu – jakie emocje wzbudza we mnie założony wynik i zakładane działanie?
Często wybierane cele wiążą się z tym, że działania są długoterminowe i wymagające dużego wysiłku. Zatem oczekujemy od siebie, by napięcie motywacyjne było aktywne przez długi czas, niezależnie od okoliczności zewnętrznych, także od emocji. Nagroda za osiągnięcie celu jest na ogół bardzo odległa, zatem przez długi czas wiele musimy z siebie dawać i ponosić tego koszty bez otrzymania czegoś w zamian. Tym, co również wpływa na zaniechanie działania, może być lęk przed oceną lub zawodem siebie, ale także lęk przed sukcesem.
Postanowienia noworoczne – co może pomóc?
- Wyodrębnienie wielu etapów pośrednich i związanie z nimi określonej nagrody.
- „Magiczna połowa” w myśl „teraz to już z górki”.
- Przekonanie o swobodzie wyboru – sama świadomość istnienia wyboru dotyczącego realizacji bądź zaniechania działania wpływa na zwiększenie wytrwałości.
- Przekonanie o wpływie na zdarzenia – osoby, które mają poczucie, że mają wpływ na działanie, wybierają zadania trudniejsze, ale także wybierają bardziej efektywne sposoby na radzenie sobie z nimi, są w stanie wydobyć z siebie więcej energii, tolerować niepowodzenia i kontrolować emocje.
- Szacowanie prawdopodobieństwa sukcesu – na różnych etapach realizacji postanowień prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu powinno wzrastać.
- Wyobrażanie sobie własnego działania – staje się ono bardziej dostępne, postrzegane jako możliwe do osiągnięcia, a także wyobrażenia aktywizują emocje, które nadają znaczenia i priorytet w repertuarze działań.
- Pomóc też mogą bardziej życzliwe komunikaty, mniej imperatywne i kategoryczne (zamiast „całkowicie przestanę…” – „ograniczę…” ) ukierunkowane na cel, fakt, rozpoczęcie działania („będę rozwiązywała więcej krzyżówek”).
Pamiętajmy, że często sama droga do osiągnięcia celu sama w sobie może wnieść więcej niż pierwotnie ustalony cel.
Artykuł powstał we współpracy z psychologiem, mgr Katarzyną Szaraniec.
Masz więcej pytań dot. motywacji? Porozmawiajmy.
Zapisz się na konsultacje psychologiczne z Katarzyną Szaraniec, tel. 91 469 22 82.
Bibliografia:
- Franken, R. E. (2005). Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP.
- Oatley, K. Jenkins, J.M. (2003). Zrozumieć emocje. Warszawa: PWN.
- Strelau, J. Doliński, D. (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1. Gdańsk: GWP.
- Śliwińska, E. (2016). Fenomen niespełnionych noworocznych postanowień.
http://psychologiarozwojuosobistego.blogspot.com/2016/01/fenomen-niespenionych-noworocznych.html