Insulinooporność czy nadwaga – co było pierwsze? To dość popularne pytanie, które często pojawia się w artykułach czy wywiadach z dietetykami. Coraz częściej słyszymy, że ktoś ma insulinooporność, że nie może schudnąć, a insulinooporność to choroba. Jak jest w rzeczywistości?
17.08.2022 r.
Czym jest insulinooporność?
Jest to stan obniżonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny i w efekcie glukozy, pomimo prawidłowego lub podwyższonego stężenia tego hormonu w surowicy krwi. Warto podkreślić, że insulinooporność nie jest chorobą, ale stanem, co nie znaczy, że możemy ją zlekceważyć. Ten stan może doprowadzić nas do stanu przedcukrzycowego, a w efekcie do cukrzycy typu 2. Bagatelizowanie problemu spowoduje rozwój zespołu metabolicznego, a insulinooporność jest jego składową.
Insulinooporność dzielimy na:
- przedreceptorową (problemy z insuliną)
- receptorową (problemy z receptorem insulinowym)
- postreceptorową ( insulina i receptor są prawidłowe jednak jest blokada)
Najczęściej występuje insulinooporność postreceptorowa, która jest związana z nadwagą, dietą o dodatnim bilansie kalorycznym, spożywaniem tłuszczów nasyconych i typu trans oraz brakiem ruchu.
Co to jest insulina i jakie są jej funkcje?
Insulina produkowana jest przez komórki beta (β) wysp trzustki. Najważniejszym bodźcem do wytwarzania insuliny jest poposiłkowe zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Dzięki zwiększeniu produkcji insuliny i jej wpływowi na komórki efektorowe zwiększa się transport glukozy do wnętrza komórek, co obniża poziom glukozy we krwi.
W skrócie insulina obniża stężenie glukozy we krwi, a przez insulinooporność jest to utrudnione, gdyż komórki nie reagują na jej działanie.
Insulinooporność czy nadwaga – co było pierwsze?
Często słyszymy „nie mogę schudnąć przez insulinooporność”, a to niestety nie jest zbyt dobre wytłumaczenie. Najprawdopodobniej najpierw była nadwaga lub otyłość brzuszna, a dopiero następnie rozwinęła się insulinooporność. Przyczyn insulinooporności może być wiele, np. u kobiet insulinooporności często towarzyszy zespół policystycznych jajników (PCOS), jednak nasz zły styl życia w większości powoduje ten stan. Redukcja masy ciała paradoksalnie w insulinooporności nie jest utrudniona, gdyż prawdopodobnie u tych pacjentów jest wyższa podstawowa przemiana materii, co oznacza, że osoba z insulinoopornością o takich samych parametrach potrzebuje więcej energii niż osoba bez insulinooporności.
Jakie są objawy insulinooporności?
Objawy insulinooporności to m.in.:
- nadmierna senność po posiłkach
- obniżenie siły
- napady wilczego głodu
- przewlekłe zmęczenie
- obniżony nastrój
- uczucie zimna nieadekwatne do temperatury otoczenia
- częste uczucie głodu
- ochota na posiłki węglowodanowe
Diagnostyka insulinooporności
Jeżeli podejrzewasz u siebie insulinooporność, wystarczy że wykonasz badanie insuliny i glukozy na czczo, a następnie użyjesz kalkulatora internetowego aby obliczyć wskaźnik HOMA-IR. Jeżeli Twój wynik przekracza 2, udaj się do lekarza, a on już pokieruje dalszą diagnostyką i leczeniem.
Insulinooporność jako składowa zespołu metabolicznego
Insulinooporność wraz z otyłością (głównie brzuszną) oraz nasilonym ogólnoustrojowym stanem zapalnym odgrywa kluczową rolę w rozwoju tzw. zespołu metabolicznego. Celem leczenia tego zespołu i związanej z nim insulinooporności jest przede wszystkim: zmniejszenie ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, uszkodzeń narządowych oraz ogólnego ryzyka sercowo-naczyniowego.
Jest to kolejny argument pokazujący, że warto rozpocząć leczenie poprzez zmianę nawyków żywieniowych jak najszybciej, aby nie doszło do rozwoju zespołu metabolicznego, a w przypadku jego składowych dzieje się to bardzo szybko.
Co jeść w insulinooporności, jaką dietę stosować?
Dla zmniejszenia stanu zapalnego i zwiększenia insulinowrażliwości najlepszym rozwiązaniem będzie dieta typu śródziemnomorskiego, która opiera się na zasadach zdrowego odżywiania i aktualnej piramidy żywieniowej. Trzeba pamiętać o kilku zasadach, ale dieta insulinoopornych to nic strasznego. Warto wybierać produkty z niskim indeksem i ładunkiem glikemicznym. Dla obniżenia skoku glukozy po posiłku dodajemy źródło tłuszczu, a posiłek najlepiej bilansujemy, dodając po jednym źródle białka, tłuszczu i węglowodanów. Pamiętajmy o warzywach i błonniku – przy insulinooporności mogą towarzyszyć wilcze głody, dlatego dbajmy o sytość posiłku, którą zapewnią nam warzywa i błonnik w nich zawarty. Nie przesadzajmy z owocami, 1-2 porcje dziennie z dodatkiem tłuszczu oraz białka będą wystarczające. Jedną z najważniejszych rzeczy jest redukcja masy ciała, która poprawia insulinowrażliwość, co najlepiej połączyć z regularną aktywnością fizyczną.
Najważniejsza w insulinooporności jest zmiana stylu życia, redukcja masy ciała, rozpoczęcie aktywności fizycznej, a przede wszystkim regularność. Odpowiednie postępowanie może zastopować rozwój zespołu metabolicznego, zmniejszyć stan zapalny w organizmie i pomaga odzyskać lepsze samopoczucie.
Zastanawiasz się, czy insulinooporność może dotyczyć także Ciebie?
Wykonaj badania krwi, sprawdź wskaźnik HOMA-IR i udaj się do lekarza po diagnozę. Jeżeli dieta w insulinooporności sprawia Ci trudność, zgłoś się do wyspecjalizowanego dietetyka klinicznego, który ułoży dla Ciebie indywidualnie dopasowaną dietę.
Artykuł powstał we współpracy z dietetykiem klinicznym, Aleksandrą Logą.
Masz więcej pytań dot. diety w insulinooporności? Zapisz się na konsultacje dietetyczne z Aleksandrą Logą, tel. 91 469 22 82.
Bibliografia:
-
- Marcin Gierach, Joanna Gierach, Roman Junik, Insulinooporność a choroby tarczycy, „Endokrynologia Polska”
- Małecki MT. Otyłość – insulinooporność – cukrzyca typu 2. Kardiologia Polska. 2006
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-w-przebiegu-insulinoopornosci-i-zespolu-metabolicznego/
- https://www.termedia.pl/diabetologia/Insulinoopornosc-i-stan-przedcukrzycowy-diagnostyka-i-leczenie,44767.html
- https://dietetykanienazarty.pl/b/insulinoopornosc-dieta-cwiczenia-mity
- Matulewicz N, Karczewska-Kupczewska M. Insulinooporność a przewlekła reakcja zapalna. Postepy Hig Med Dosw. 2016;70:1245-1257.